Stoffen, je zou er een boek over kunnen schrijven...

• Geplaatst op 12 April 2023
• Door Rianne
• Geplaatst in quiltstof, quiltstoffen, stof
• 0

Katoenen quiltstoffen zijn verkrijgbaar in heel veel kleuren en dessins. Hoe worden ze gemaakt en wat is het verschil met katoenen stoffen voor kleding?

---

Zoals de titel van deze blogpost al aangeeft is er over stoffen heel erg veel te vertellen, zeker als je het over alle stoffen zou willen doen. Die ambitie heb ik niet, dus ik ga me in ieder geval beperken tot de stoffen die we voor het quilten gebruiken. En het zal ook zeker niet een compleet verhaal zijn. Er valt vast nog veel meer over te vertellen.

Wat zijn quiltstoffen?
Bij die vraag hoor ik je meteen denken: je kunt toch met alle stoffen patchwork en quilts maken? En dat klopt! Zeker toen er nog niet zoveel katoenen stoffen in allerlei kleuren en dessins beschikbaar waren, werden de restjes gebruikt waarvan kleding gemaakt was en dat was in die tijd meestal wol, linnen en katoen. Tegenwoordig hebben we de beschikking over veel meer stoffen en in theorie kun je die allemaal gebruiken voor je quilts.

Waarom kiezen de meeste quilters dan toch voor "echte quiltstoffen"?

Katoenen quiltstof is dichter geweven dan de meeste katoenen stoffen die voor kleding gebruikt worden, waardoor je de tussenvulling er niet doorheen kunt zien, er minder rek in zit en ze ook wat zwaarder zijn. Ze zijn gemaakt om lange tijd gebruikt te worden en doordat ze dichter geweven zijn, rafelen ze minder en zijn ze ook gemakkelijker te verwerken in patchwork met kleine stukjes en mooie puntjes.

Een geweven stof bestaat uit twee sets van draden die met elkaar gekruist worden. De verticale draad is de kettingdraad, ofwel de schering. De horizontale draad wordt erdoorheen geweven , dat is de inslag. De manier waarop de draden elkaar kruisen, bepaalt het soort weefsel.

Quiltstof is geweven in een platbinding, de weefseldraden kruisen elkaar steeds één op, één neer.

Een goede kwaliteit quiltkatoen heeft 60 tot 75 draadjes per inch voor een goede kwaliteit, tot 200 draadjes per inch voor een hoge kwaliteit. Stof die gebruikt wordt voor batiks heeft zelfs 200 tot 220 draadjes per inch wat nodig is voor het proces van was aanbrengen en verven.

Hoeveel draadjes per inch een stof heeft staat er meestal niet op, maar als je een stof tegen het licht houdt en je tussen de weefdraadjes door kunt kijken, dan heeft de stof waarschijnlijk een laag aantal draadjes per inch. 

Quiltstoffen zijn er in allerlei kleuren en prints, de keuze is tegenwoordig enorm. Om die kleuren en prints te maken wordt de (witte) stof meestal bedrukt, door zeefdruk (screenprint) of digitale druk. Het is ook mogelijk om eerst de weefseldraden te verven en ze dan pas te weven, of om het patroon met was aan te brengen op de stof en het daarna te verven.

Screenprint / zeefdruk

Misschien heb je zelf wel eens een zeefdruk gemaakt, bijvoorbeeld op papier of stof. Je hebt dan een zeefdrukraam nodig, met heel fijn gaas waar het ontwerp op gemaakt is. Met een rakel strijk je de verf over het raam en de verf wordt door de gaatjes in het gaas gedrukt, op het papier of de stof die er onder ligt. Je kunt steeds maar 1 kleur tegelijk drukken, voor iedere kleur in een ontwerp heb je een zeefdrukraam nodig. 

Op dezelfde manier worden stoffen machinaal bedrukt. Op een flatbed print machine zijn de zeefdrukramen meestal 24 inch (± 60 cm) breed, daarom zijn de herhalingen in de stof vaak iedere 24 inch, of 12 of 6 inch.

In de video hieronder kun je zien hoe de stof bedrukt wordt met een flatbed zeeafdrukmachine. Omdat quiltstoffen vaak in kleinere oplages gedrukt worden, is de kans groot dat veel van de stoffen in je voorraad, op deze manier zijn gedrukt. 

Voor iedere kleur in het ontwerp is een drukraam nodig en de kleuren worden na elkaar aangebracht. Hoe meer kleuren in een ontwerp, hoe meer drukramen er nodig zijn. De uitlijning moet heel precies zijn om het juiste resultaat te bereiken. In de zelfkant van de stof zie je hoeveel en welke kleuren er gebruikt zijn bij het drukken. 

en dat zijn lang niet altijd de standaard bolletjes

Tegenwoordig worden vaak roterende zeeafdrukmachines gebruikt. Een roterende zeefdrukmachine kan veel grotere hoeveelheden stof per uur verwerken en er kunnen meer kleuren gebruikt worden. Door de instelkosten wordt dit alleen gebruikt voor grotere oplages. Door de grotere snelheid en oplages gaat de prijs van de stoffen naar beneden.

Digitaal geprinte stoffen
Tegenwoordig worden steeds meer stoffen digitaal geprint. het voordeel daarvan is dat er kleine oplages gemaakt kunnen worden, zonder de hoge instelkosten. Stoffen kunnen daardoor ook gemakkelijker opnieuw in productie genomen worden.

Bij digitale druk worden alle kleuren tegelijkertijd aangebracht en er is geen limiet aan het aantal kleuren. Over het algemeen is het doek wat voor deze printtechniek gebruikt wordt, gladder dan voor zeefdruk. Afhankelijk van de kwaliteit van de afbeeldingen die gebruikt worden, zie je soms nog de pixels van de afbeelding. De inkt die gebruikt wordt is vaak ook wat minder door de stof heen getrokken, waardoor je soms kleine witte streepjes krijgt als je per ongeluk aan een weefseldraadje trekt. De technieken worden echter steeds beter en soms zie je nauwelijks verschil met zeefdruk.

Batiks
Batikken van stoffen is een traditionele techniek waarbij was in een patroon aangebracht wordt op de stof, met stempels, borstels, spatten of een pen. Daarna wordt de stof geverfd en vaak ook vóór het aanbrengen van de was, afhankelijk van het patroon. Op de plekken waar de was aangebracht is kan de verf of het bleekmiddel niet komen. Er worden vaak meerdere lagen verf opgebracht en weer uitgespoeld. De stof wordt in de zon gedroogd, waardoor de verf lichter wordt, behalve op de plekken waar natriumcarbonaat gestrooid is. Dat geeft de batiks de mooie kenmerkende uitstraling. Batikstoffen zijn door-en-door geverfd, daarom zie je geen of nauwelijks verschil tussen voor- en achterkant van de stof.

In onderstaande, uitgebreide video kun je zien hoe batiks geproduceerd worden. Het is al een wat oudere video, dus wellicht is een en ander inmiddels wat aangepast, maar zo krijg je een idee van de stappen die nodig zijn. Ik krijg in ieder geval nog meer respect voor deze mooie stoffen en de mensen die ze voor ons maken. In onze webshop vind je de batiks een een aparte categorie, allemaal bij elkaar.

Yarn-Dyes / geweven stoffen
Het is ook mogelijk om eerst het garen te verven en daarna pas te weven. Wij noemen dat meestal geweven stoffen, wat een verwarrende naam kan zijn, want alle stoffen zijn eerst geweven. De engelse term Yarn Dye geeft eigenlijk beter aan wat er bedoeld wordt. Het garen wordt geverfd en met de verschillende kleuren garen wordt het patroon geweven, meestal in een streep- of ruitpatroon of een effen stof, waarbij de schering en inslagdraden een andere kleur kunnen hebben wat een heel mooi effect kan geven. Over het algemeen zijn deze stoffen wat losser geweven en krimpen wat meer dan andere quiltstoffen.

Panels

Een panel of paneelstof is een gemakkelijke en leuke manier om een quilt te maken. Het paneel is een ontwerp dat op stof is gedrukt en als geheel kan worden gebruikt, zoals een afbeelding van dieren, bloemen of een personage. Ze zijn ook wel gemaakt om uit elkaar geknipt te worden om er quiltblokken van te maken, quiltlabels, vlaggenlijnen of bijvoorbeeld een pop of knuffelbeest. Een paneel hoort vaak bij een collectie stoffen en kan daarmee gecombineerd worden.

flanel
Flanel is meestal wat losser geweven en geruwd of geborsteld, waardoor het heel zacht aanvoelt. Doordat de stof zwaarder en dikker is, is het lastiger om er patchwork mee te maken, maar voor de achterkant van een quilt is het heerlijk zacht en warm.

Linnen
Het linnen wat we in quiltwinkels zien is meestal een mengsel van 55% linnen en 45% katoen, zoals de Essex Yarn Dyes. Doordat het een dunnere/fijnere kwaliteit linnen/katoen is, is het prima te combineren met standaard quiltstoffen

Wat is het verschil tussen collectiestoffen en basisstoffen / basics?
Een collectiestof is een serie met stoffen die eenzelfde thema hebben en bij elkaar passen. Een collectie wordt in kleine oplages geprint en vaak maar één keer. Als de collectiestof op is kan hij meestal niet meer nabesteld worden. Een uitzondering daarin is Art Gallery Fabrics, zij printen stoffen vaak gedurende een langere tijd.

Basisstoffen zijn effen of bijna-effen stoffen of stoffen met een kleine print, die ervoor zorgen dat je mooie geprinte collectiestoffen mooi uitkomen, ze worden als basis of achtergrond voor je project gebruikt en zijn gedurende lange tijd verkrijgbaar. je kunt ze dus meestal nog nabestellen. We adviseren echter altijd om voldoende basisstof voor je project te kopen, omdat we na een tijdje waarschijnlijk een nieuwe rol hebben en er dan kleurverschil kan ontstaan.

Hoe breed zijn quiltstoffen?
Standaard quiltstoffen zijn tussen 42 en 44 inch breed, dus tussen 106 en 112 cm.

Voor de backing van een quilt kun je ook de "dubbelbrede" stoffen gebruiken, die meestal 108 inch / 274 cm breed zijn. Je hebt dan maar één lengte nodig voor de achterkant en hoeft er geen naad in te maken. Het kan aantrekkelijk lijken om deze stoffen ook voor de top te gebruiken, aangezien ze in verhouding goedkoper zijn. De kwaliteit is echter soms anders dan de standaard quiltstoffen. Probeer dat dus eerst even uit. Ivm de breedte van deze stof, zit deze stof 2 x dubbelgevouwen op de rol en omdat stof altijd scheef trekt op de rol, snijden we deze niet, maar scheuren hem, zodat hij altijd recht van draad is. De stof rekt dan een beetje uit aan de scheurrand, daarom geven we je altijd een beetje meer dan wat je besteld hebt.

Welke andere maten quiltstof zijn er?
Je kunt quiltstoffen ook in andere maten kopen, zoals fat quarters, fat eights of charmpack. Meer daarover kun je lezen in een eerdere blogpost over pre-cuts

Wat is de recht-van-draad en waarom is het zo belangrijk?
Aan het begin van dit artikel heb je kunnen lezen dat een weefsel uit scheringdraden en inslagdraden bestaat, die met elkaar verweven zijn. De scheringdraden lopen parallel aan de zelfkant van de stof en in die richting zit er het minste rek in de stof. in de richting van de dwarse draden zit er meer rek in de stof en schuin van draad de meeste rek. 

Op patronen of templates zie je vaak pijlen staan, deze geven aan dat het patroon of template met de pijl in de lengterichting van de stof gelegd moet worden. Voor lange banen langs de randen neem ik bij voorkeur de stof in de lengterichting. zodat de zijkanten niet gaan rekken en golven. Voor een binding neem ik juist weer liever de stof in de breedte, omdat er dan nog een beetje rek in zit en ik de binding mooi strak om de quilt kan zetten.

stoffen voorwassen of niet?
Tja, die vraag krijgen we vaak en kunnen we eigenlijk niet beantwoorden. De meningen hierover zijn verdeeld en er is geen goed of fout. Moderne quiltstoffen zijn geverfd met goede kwaliteit inkt die meestal zeer kleurvast is. Als je geen enkele stof voorwast, dan zullen ze allemaal ongeveer evenveel krimpen. Bovendien zijn de stoffen lekker glad, je naald gaat er gemakkelijk doorheen en de stof rafelt en kreukt minder als je niet voorwast. Ik doe altijd wel een aantal color-catcher doekjes bij de quilt als ik hem de eerste keer ga wassen, voor de extra zekerheid ;)

Maar als je bang bent dat de stof door gaat lopen of toch teveel zal krimpen, en je daardoor je stoffen toch liever wast, dan is dat ook prima. Doe vooral waar je jezelf het beste bij voelt. Om de stof na het wassen weer lekker glad en minder slap te maken en minder te laten rafelen, kun je de stof na het wassen insprayen met Best Press en droogstrijken. 

Zoals je ziet gaat er heel wat aan vooraf voordat al die mooie lapjes in de quiltwinkel liggen en dan heb ik vast nog lang niet alles geschreven. Heb jij ook nog een leuk "weetje" over stoffen, laat dan hieronder een reactie achter, zodat iedereen er wat van kan leren.

Happy Quilting!
Rianne